Tempo
Het tempo (meervoud: tempi) van een compositie kan globaal worden aangegeven door middel van woorden, om het tempo nauwkeurig aan te geven wordt vaak een metronoomcijfer gebruikt.
Een metronoom kun je instellen op een bepaald aantal slagen per minuut. De metronoom tikt vervolgens elke slag exact op de snelheid die je hebt ingesteld.
Het tempo wordt vaak aangeduid met een Italiaans woord. Kijk maar mee naar de meest voorkomende woorden:
Italiaanse term:
Grave
Lento
Largo
Adagio
​
Andante
Andantino
​
Allegretto
Moderato
Allegro Moderato
​
Allegro
Vivace
Allegro Vivace
​
Allegro Assai
Presto
Betekenis:
zwaar, langzaam, plechtig
langzaam, slepend
langzaam, statig
rustig
​
rustig gaande
iets minder rustig gaande
​
een beetje allegro (vlug)
gematigd
matig snel
​
vlug, levendig
snel, levendig
levendig
​
zeer snel
zeer snel, haastig
Naast deze tempo aanduidingen kun je nog meer Italiaanse woorden tegenkomen die met het tempo te maken hebben.
Sommige daarvan, bijvoorbeeld 'poco' (een beetje), worden gebruikt als toevoeging voor of na een ander woord.
Italiaanse term:
Accelerando
A tempo
Assai
Molto
Meno mosso
Piu mosso
Poco
Poco a poco
Rallentando
Ritardando
Ritenuto
Rubato
Betekenis:
versnellend​
terug naar het oude tempo
veel, nogal
veel
langzamer, minder levendig/beweeglijk
sneller, levendiger/beweeglijker
een beetje, enigszins
beetje bij beetje
vertragend
vertragend
langzamer, ingehouden
het tempo kan binnen een maat evenwichtig versnellen en vertragen
​
​
Een muziekstuk waarin verschillende stemmen op hetzelfde moment verschillende tempi hebben, noemen we polyritmisch.