Septiemakkoorden en hun omkeringen
Op de pagina 'Drieklanken en hun omkeringen' hebben we akkoorden behandeld die bestaan uit 3 tonen: grondtoon, terts en kwint.
Nu gaan we akkoorden bekijken die bestaan uit 4 tonen: grondtoon, terts, kwint (dus een drieklank) en septiem. Deze akkoorden noemen we septiemakkoorden.
Het type septiemakkoord wordt bepaald door de terts (klein of groot), de kwint (rein, verminderd of overmatig) en de septiem (klein, groot of verminderd).
Laten we ze een voor een langs gaan:
-
Majeur septiemakkoord
Grote drieklank + grote septiem
-
Dominant septiemakkoord
Grote drieklank +kleine septiem
-
Mineur septiemakkoord
Kleine drieklank + kleine septiem
-
Mineur-majeur septiemakkoord
Kleine drieklank + grote septiem
-
Verminderd septiemakkoord
Verminderde drieklank + verminderde septiem
-
Halfverminderd septiemakkoord
Verminderde drieklank + kleine septiem
-
Overmatig septiemakkoord
Overmatige drieklank + grote septiem
Dit kan als volgt schematisch worden weergegeven:
Download als PDF:
Omkeringen
Net zoals we bespraken bij drieklanken, kunnen septiemakkoorden ook voorkomen in verschillende omkeringen. Er zijn 4 liggingen waarin een septiemakkoord kan voorkomen, voor de voorbeelden nemen we steeds een mineur septiemakkoord op C.
Allereerst kan het akkoord genoteerd worden met de tonica onderin. Dit noemen we de grondligging. Vanaf de tonica noteren we dus C-Eb-G-Bb.
Het akkoord kan ook genoteerd worden met de terts onderin.
Dit noemen we de kwint-sextligging, ook wel 1e omkering genoemd. De volgorde waarin de noten genoteerd worden is Eb-G-Bb-C.
De 1e omkering wordt kwintsextligging genoemd omdat de afstand tussen de Eb en de Bb een kwint is en de afstand tussen de Eb en de C een sext.
De derde manier waarop een septiemakkoord voor kan komen is met de kwint als onderste noot. Deze ligging noemen we terts-kwartligging of 2e omkering.
De volgorde waarin de noten staan is in dit geval G-Bb-C-Eb.
De 2e omkering wordt terts-kwartligging genoemd omdat de afstand tussen de eerste en tweede noot een terts is en tussen de eerste en derde noot een kwart.
We benoemen in dit geval wel de terts, omdat we anders de benaming kwart-sext zouden krijgen, deze wordt al gebruikt voor het benoemen van een drieklank in de 2e omkering.
De vierde ligging waarin we een septiemakkoord kunnen tegenkomen is met de septiem als onderste noot. Deze ligging heet secundeligging of 3e omkering.
De volgorde van de noten is: Bb-C-Eb-G.
De 3e omkering wordt secundeligging genoemd omdat de afstand tussen de Bb en de C een secunde is.
